Gospodarka - produkcja warzyw i kwiatów
Występujące na terenie gminy bardzo żyzne gleby i specyficzny mikroklimat - sprzyja to produkcji warzyw: kalafiora, kapusty białej, kapusty czerwonej, kapusty pekińskiej, papryki, ogórków, sałaty, wszelkich nowalijek, rozsad warzyw i kwiatów, kwiatów balkonowych i rabatowych. W okresie jesiennym na szeroką skalę prowadzona jest produkcja chryzantem doniczkowych drobnokwiatowych, wielkokwiatowych i na kwiat cięty. Jest to największe zagłębie kalafiorowe zaopatrujące rynek lokalny, krajowy i zagraniczny m.in. czeski i słowacki. Z rynkami zagranicznymi producenci warzyw związani są poprzez nasiona wykorzystywane w produkcji. Ponad 80% upraw warzyw na terenie opiera się na nasionach holenderskich firm. Przedstawicielstwa tych firm znajdują się na terenie gminy, co bardzo ułatwia rolnikom zaopatrywanie się w nasiona.
Mając do dyspozycji urodzajne gleby i odpowiednie środki produkcji można uprawiać warzywa o najwyższej jakości, zwłaszcza gdy towarzyszy temu doświadczenie zbierane na przestrzeni dziesięcioleci przez kolejne pokolenia hodowców. Tradycja związana z warzywnictwem sięga w tym terenie jeszcze okresu przedwojennego. Najstarsi mieszkańcy wspominają, że już w latach 30-tych ich rodziny zajmowały się tego typu produkcją, a z Igołomi często odjeżdżały na krakowski targ wozy wypełnione warzywami.
Dzięki temu produkcja warzyw na terenie gminy jest stoi obecnie na bardzo wysokim poziomie. Rolnicy starają się modernizować własne gospodarstwa, aby polepszyć warunki produkcji a szczególnie przechowywania i transportu warzyw. W ostatnich latach wiele gospodarstw zainwestowało środki w chłodnie z regulowaną atmosferą i temperaturą, aby w okresach nadpodaży warzyw można było ich dystrybucję przełożyć w czasie. Chłodnie te są jednak głównie wykorzystywane do przechowywania warzyw (kapusty pekińskiej, kapusty białej, kalafiorów, porów) w okresie jesiennym i zimowym aby zaopatrywać rynek w możliwie najdłuższym okresie czasu, nawet do wiosny. Ostatnie główki kapusty pekińskiej z chłodni sprzedawane są w miesiącach marzec, kwiecień następnego roku.
Producenci próbują nowin technologicznych, chętnie testują nowe odmiany, środki ochrony roślin - te, które sprawdzą się wprowadzane są do praktyki.
Producenci kalafiorów naszego rejonu wiedzą, że dobrze można zarobić jeszcze tylko na odmianach wczesnych. Przyspieszenie plonowania jest dla producenta najważniejsze - od terminu zbioru zależy łatwość zbytu, cena i opłacalność produkcji. Powodzenie uprawy w okresie wczesnowiosennym jest uzależnione od wyboru odpowiedniej gleby, stanowiska, odmiany oraz terminu siewu nasion i sadzenia rozsady, prawidłowego nawożenia, umiejętnego wykorzystania okryć do poprawienia mikroklimatu gleby i otoczenia wokół roślin. Późniejsze odmiany nie są już tak dochodowe ze względu na nasycenie rynku z innych rejonów. Nic więc dziwnego, że produkcja wczesnych warzyw jest nieustannie doskonalona. Zastosowanie tu głównie nowych technologii produkcji rozsady i wczesnych heterozyjnych odmian sprawiło, że pierwsze kalafiory i kapusta są dzisiaj są o około 2 tygodnie wcześniej niż kilka lat temu, a ich jakość odpowiada ciągle wzrastającym wymogom rynku.
Wczesne uprawy warzyw zajmują powierzchnię około 700 ha, w tym 1/3 stanowią najwcześniejsze uprawy w "igołomskich" tunelach foliowych o wymiarach: długość 33m, szerokość 4m, wysokość 1,5m. Resztę stanowią uprawy pod okryciami płaskimi: agrowłókniną lub folią perforowaną. Z naszej gminy trafiają na rynek krajowy pierwsze wiosenne nowalijki.
Przez ostatnie kilka lat obserwuje się w naszym warzywnictwie bardzo dynamiczny wzrost powierzchni upraw okrywanych agrowłókninami. Wypiera ona systematycznie folię perforowaną. Wykorzystywane są one do osłaniania upraw przez cały rok (poza okresem letnim). Późną jesienią niektórzy producenci okrywają nią zimujące pory i cebulę. Poprawia to zimowanie i przyspiesza zbiór o kilka do kilkunastu dni. Od lutego służą do dodatkowego zabezpieczania roślin uprawianych w "igołomskich" tunelach foliowych (sałata, rzodkiewka, kalafiory, kapusta wczesna, kapusta pekińska, kalarepa) przed spadkami temperatur. W kwietniu okrywa się zasiewy kukurydzy cukrowej, buraków ćwikłowych, cebuli, marchwi, na wczesny pęczkowy zbiór, a także późniejsze nasadzenia roślin kapustnych. W kwietniu, maju okrywane są zwykle rośliny ciepłolubne (papryka, ogórki, fasola szparagowa). Wielu producentów, którzy uprawiają paprykę w gruncie, we wrześniu okrywa ją agrowłókniną, aby przyspieszyć wybarwienie owoców. Podanych wyżej terminów nie należy traktować jako zaleceń, bo rejon Igołomi, Wawrzeńczyc ma specyficzny, bardzo ciepły mikroklimat.
Areał upraw warzyw w gruncie i pod osłonami z każdym rokiem powiększa się. Na przestrzeni ostatnich 10-ciu lat nastąpił prawie dwukrotny wzrost powierzchni ich upraw. W 2004 r. warzywa uprawiane były na powierzchni ponad 2 500 ha, co stanowi ponad połowę wszystkich gruntów ornych gminy. W ostatnich latach bardzo wzrosło zainteresowanie tutejszych rolników uprawą papryki. Stała się ona najważniejszym warzywem uprawianym w tunelach foliowych typu "igołomskiego" (wymiary: długość 30 m, szerokość 4 m, wysokość 1,5 m). Uprawiana jest w około 3 000 sztuk tego typu tuneli, a ostatnio wzrasta również areał uprawy papryki w gruncie. Wielkość zbioru w skali roku szacowana jeru w skali roku szacowana jest na ok.
4 000 ton. Dzięki nowym odmianom i dopracowaniu metod upraw, produkcja papryki w tym rejonie stała się możliwa a rolnicy osiągają bardzo wysokie i jakościowo dobre plony.
1.
Papryka 3000 szt. 2. Kalafiory 1000 3. Kapusta biała 1000 4. Brokuły 200 5. Sałata 200 6. Fasola szparagowa 200 7. Rzodkiewka 150 8. Kalarepa 150 9. Nowalijki 100 Ogółem 6000 szt. |
Potencjał produkcji warzywniczej gminy Igołomia-Wawrzeńczyce
Lp. | Gatunek warzywa | powierzchnia upraw w ha |
produkcja w decytonach (kwintalach) |
1. | Kalafior | 1058 | 330000 |
2. | Kapusta biała i czerwona | 730 | 400000 |
3. | kapusta pekińska | 160 | 80000 |
4. | brokuły | 120 | 30000 |
5. | por | 100 | 30000 |
6. | papryka | 80 | 40000 |
7. | ogórki | 60 | 8000 |
8. | seler | 52 | 15000 |
9. | kukurydza cukrowa | 50 | 12000 |
10. | kalarepa | 30 | 6000 |
11. | fasola szparagowa | 30 | 6000 |
12. | marchew | 16 | 3500 |
13. | rzodkiewka | 15 | 3500 |
14. | buraki ćwikłowe | 15 | 3500 |
15. | sałata | 15 | 3000 |
16. | koper, natka pietruszki, szpinak | 10 | 2500 |
17. | boćwina, selery naciowe, szczaw | 10 | 1500 |
18. | pozostałe | 9 | 1000 |
19. | OGÓŁEM | 2560 | 975500 |
Rolnicy naszej gminy zaopatrują w warzywa nie tylko rynek krajowy ale również rynki zagraniczne: czeski, słowacki, niemiecki, ukraiński, białoruski. Na rynku krajowym swoje produkty zbywają głównie na giełdach rolnych: w Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, Warszawie. Zaopatrują również sieci supermarketów, przetwórnie i chłodnie warzyw. Producenci nasi borykają się jednak z nadprodukcja warzyw. Tylko nieliczni mają podpisane kontrakty z polskimi czy zagranicznymi firmami, które odbierają warzywa bezpośrednio od producentów. Rozpad spółdzielczego i państwowego hurtu rolnego, pogorszenie sytuacji finansowej przetwórstwa, który przestał pełnić rolę integratora poszczególnych rynków lokalnych, spowodował poważne zakłócenie rynku obrotu produktami rolnymi. Nastąpił rozkład systemu kontraktacji przy braku form integracji rolnictwa z przetwórstwem.
Aby rozdrobnione gospodarstwa gminy mogły funkcjonować należy oprócz rozbudowy przechowalnictwa i przetwórstwa tworzyć odpowiednie organizacje rolnicze oraz formy integracyjne umożliwiające im poprawę ekonomicznej efektywności gospodarowania. Żeby jednak można było rozpocząć rozmowy z partnerami, konieczne jest tworzenie grup producenckich. Tylko one są w stanie zainteresować poważnych nabywców. Organizacje te zaczną koordynować działania wszystkich ogniw uczestniczących w procesie wytwarzania żywności i jej dystrybucji.
Zorganizowanie się
polskich rolników w grupy producentów w podobny sposób jak
w innych państwach jest pilnymi koniecznym zadaniem,
stojącym przed producentami myślącymi o swojej
przyszłości. W przeciwnym przypadku zyski powstające na
etapie obrotu towarów pozostaną u pośredników, a rolnicy
będą tylko dostarczycielami tanich surowców rolnych.
Rolnicy z naszej gminy zrozumieli, że pojedynczemu
rolnikowi trudno spełnić wymagania stawiane przez rynek.
Trudno mu podpisać dobrą umowę z odbiorcą, bo ten albo
takiej umowy nie chce podpisać, albo podpisuje na
warunkach przez siebie podyktowanych.
Dlatego rolnik chcąc być równoprawnym partnerem dla
odbiorców swoich produktów nie może działać w pojedynkę.
Musi organizować się w grupy.
Współpraca w grupie pozwala:
- lepiej planować produkcję w gospodarstwach dostosowywać
ją do potrzeb rynku,
- zmniejszyć koszty zaopatrzenia i zbytu przez rozłożenie
kosztów na większą masę produktów oraz zmniejszyć koszty
mechanizacji poprzez wspólne wykorzystanie sprzętu
- wspólnie podnieść wartość produkcji zarówno przez
zbliżenie się do ostatecznego odbiorcy, poprzez
odpowiednie przygotowanie produktów do handlu, jak też
przez wstępne przetwarzanie produktów przed sprzedażą.
Grupa producentów poprzez zwiększenie skali swojej
oferty wzmacnia swoja pozycję handlową oraz może
wynegocjować lepszą cenę i korzystniejsze warunki
zaopatrzenia i zbytu. Działalność w grupie prowadzi też do
znalezienia odbiorcy i związania się z nimi umowami.
Dzięki temu rolnicy znają lepiej oczekiwania rynku w
zakresie asortymentu, ilości i sposobu przygotowania
produktów do handlu.
Wielu odbiorców – handlowców oczekuje dzisiaj ciągłości
dostaw na przestrzeni całego roku. Skala produkcji jednego
gospodarstwa tego nie gwarantuje. Rolnik sam nie dysponuje
odpowiednimi urządzeniami do przygotowania produktu do
sprzedaży.
Prawo polskie przewiduje szereg form prawnych zrzeszania
się producentów np.: spółdzielnie, zrzeszenia,
stowarzyszenia, różnego rodzaju spółki. Na terenie gminy
działalność prowadzi 4 grupy producentów warzyw (3
spółdzielnie, 1 spółka):
- Spółdzielnia Producentów Warzyw
„TRAF” w Tropiszowie z/s w Glewcu
- Spółdzielnia Producentów Warzyw „Witamex” w Pobiedniku
Wielkim
- Spółdzielnia Producentów Warzyw „Frutamix” z Tropiszowa
- Grupa Producentów „Krak-Rol” sp. z o.o. w Wawrzeńczycach
Grupy producentów i rolnicy oferują do sprzedaży
wszystkie gatunki warzyw tj. kalafior, kapusta biała,
kapusta czerwona, kapusta pekińska, brokuły, paprykę,
ogórki, selery, pory, fasola szparagowa, kukurydza
cukrowa. Z naszej gminy trafiają na rynek pierwsze
wiosenne nowalijki: rzodkiewka, natka pietruszki,
szczypiorek, sałata, koperek, kalarepa, botwinka i inne.
Firmy obsługujące rolnictwo.
Ponadto na terenie gminy prowadzi działalność kilka
podmiotów gospodarczych zajmujących się skupem,
dystrybucją warzyw oraz zaopatrzeniem gospodarstw
ogrodniczych w środki produkcji: nasiona, nawozy, środki
ochrony roślin, folie, agrowłókniny systemy nawadniające.
Krakowska Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze „POLAN”
prowadzi działalność hodowlano- nasienną. Jest to ośrodek
hodowlany o wieloletnich tradycjach , zajmujący się
hodowlą nowych odmian warzyw i kwiatów, reprodukcją
nasienną i obrotem rynkowym nasionami ogrodniczymi i
zaopatrzeniem w środki do produkcji ogrodniczej.
Produkcja rozsad
warzyw i kwiatów
Produkcja rozsad
Rolnicy produkcji warzyw przeznaczonych do bezpośredniego
spożycia, prowadzą również produkcję ich rozsad tj.
pomidora, papryki, kapusty, kalafiora, selera, pora, itp.
które kupowane są głównie przez działkowiczów z
sąsiedniego miasta Krakowa.
Produkcja kwiatów balkonowych i rabatowych
Modą w ostatnich latach stało się ozdabianie domów i ich
otoczenia pojemnikami kwitnącymi roślinami. Dzięki naszym
ogrodnikom mamy coraz więcej „kipiących” kolorami okien,
balkonów i tarasów. Każdy może w naszej gminie wybrać
takie rośliny, które mu się podobają, które dobrze będą
rosły w warunkach jakimi dysponuje i może stworzyć barwną
oazę na balkonie, tarasie czy ogrodzie. Jeżeli rośliny
zostaną właściwie posadzone, nawożone i pielęgnowane,
odwdzięczą się obfitym i długim kwitnieniem. Spośród
kwiatów balkonowych i rabatowym prym wiodą kaskadowe
surfinie, petunie oraz pelargonie. Ostatnio szerokim
frontem weszły do produkcji ogrodniczej i zdobyły uznanie
użytkowników liczne dodatki, stosowane jako wypełniacze np.
bacopa, kocanka omszona. Ułatwiają one tworzenie bardzo
fantazyjnych zestawień.
Z pośród kwiatów balkonowych i rabatowych ogrodnicy naszej
gminy oferują :
petunie, surfinie, pelargonie, fuksje, bratki, werbeny,
bacopa, lobelia, rudbekie, cynie, margaretki, kocanki,
lwie paszcze i inne.
Produkcja chryzantem
Rolnicy w okresie jesiennym oferują do sprzedaży całą gamę
chryzantem od barwy złotej, białej, lilia,
ciemnopurpurowej, o różnych kształtach kwiatostanów: od
płaskich poprzez półpełne do fantazyjnie pająkowatych,
różnych wielkościach: od małych o średnicy kwiatostanu nie
przekraczających dwóch centymetrów do olbrzymich o
średnicy do trzydziestu centymetrów. Ta różnorodność
sprawia, że w ostatnich latach obserwujemy zwiększone
zainteresowanie uprawą chryzantem. Są uprawiana w okresie
jesiennym, a szczególnym zainteresowaniem cieszą się w
czasie Wszystkich Świętych.
Rodzaje i sposoby prowadzonych upraw chryzantem:
- wielkokwiatowe na kwiat cięty
- gałązkowe na kwiat cięty
- wielkokwiatowe doniczkowe
- drobnokwiatowe doniczkowe
- miniaturowe doniczkowe